- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Dodatkowo ustawodawca różnicuje szczególne formy wypadków przy pracy
- Śmiertelny wypadek przy pracy – jest to wypadek w wyniku którego nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku (art. 3 ust. 4 ww. ustawy);
- Ciężki wypadek przy pracy – wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak (art. 3 ust. 5 ww. ustawy):
- utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej;
- inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu;
- choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu;
- trwała choroba psychiczna;
- całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie;
- trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała;
Zbiorowy wypadek przy pracy – wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby (art. 3 ust. 6 ww. ustawy);
Wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy – to wypadek, któremu pracownik uległ (art. 3 ust. 2 ww. ustawy) w następujących sytuacjach:
- W czasie podróży służbowej (o ile wypadek nie został spowodowany postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań).
- Podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony.
- Przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.
Podsumowując, na istotę zdarzenia wypadkowego składają się trzy elementy:
- nagłość zdarzenia,
- zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną,
- zaistnienie zdarzenia w związku z pracą.
Wystąpienie tych wszystkich elementów łącznie powoduje, że dane zdarzenie można zakwalifikować jako wypadek przy pracy.
Podobne artykuły:
Opieka medyczna pracowników. Obowiązki pracodawcy
Świadczenie dla pracowników, pozyskanie wykwalifikowanej kadry wiąże się z koniecznością zapewnienia nie tylko przyzwoitego wynagrodzenia, ale także z koniecznością zaoferowania innych świadczeń. m.in. zdrowotnych.
Zespół powypadkowy – jego utworzenie i zadania
Kluczowym zadaniem pracodawcy dla powstania dokumentacji powypadkowej, w sytuacji zaistnienia wypadku przy pracy, jest utworzenie zespołu powypadkowego. Obowiązek ten nakłada § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. U. z dnia 2 lipca 2009 r.). Rozporządzenie to określa wyraźnie skład tego zespołu. Zgodnie z § 4 ww. rozporządzenia w skład powołanego przez pracodawcę zespołu powypadkowego wchodzą:
- Pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy (w sytuacji gdy przedsiębiorstwo/pracodawca nie ma obowiązku tworzenia służby BHP – w świetle art. 23711 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy – zamiast pracownika służby bezpieczeństwa i higieny pracy w skład zespołu wchodzi pracodawca lub pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu pracodawca powierzył wykonywanie zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy, albo specjalista spoza zakładu pracy);
- Społeczny inspektor pracy (w przedsiębiorstwie, gdzie nie działa społeczna inspekcja pracy, w skład zespołu powypadkowego zamiast społecznego inspektora pracy, jako członek zespołu, wchodzi przedstawiciel pracowników posiadający aktualne zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, zgodnie z przepisami dotyczącymi szkolenia w dziedzinie BHP).
Jeżeli natomiast pracodawca nie może dopełnić obowiązku utworzenia zespołu powypadkowego w składzie dwuosobowym, ze względu na małą liczbę zatrudnionych pracowników, okoliczności i przyczyny wypadku ustala zespół powypadkowy, w skład którego wchodzi pracodawca oraz specjalista spoza zakładu pracy.
Niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości o wypadku, zgodnie z § 7 ww. rozporządzenia, zespół powypadkowy jest zobowiązany przystąpić do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, w szczególności: dokonać oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych, stanu urządzeń ochronnych oraz zbadać warunki wykonywania pracy i inne okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku;
- Jeżeli jest to konieczne, sporządzić szkic lub wykonać fotografię miejsca wypadku.
- Wysłuchać wyjaśnień poszkodowanego, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala.
- Zebrać informacje dotyczące wypadku od świadków wypadku;
- Zasięgnąć opinii lekarza, a w razie potrzeby opinii innych specjalistów w zakresie niezbędnym do oceny rodzaju i skutków wypadku.
- Zebrać inne dowody dotyczące wypadku.
- Dokonać prawnej kwalifikacji wypadku, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
- Określić środki profilaktyczne oraz sformułować wnioski, w szczególności wynikające z oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy, na którym wystąpił wypadek.
W sytuacji gdy wypadek miał miejsce na terenie innego zakładu pracy, ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku dokonuje zespół powypadkowy, powołany przez pracodawcę poszkodowanego, w obecności przedstawiciela pracodawcy, na którego terenie miał miejsce wypadek.
Pracodawca, na którego terenie wystąpił wypadek, w którym została poszkodowana osoba niebędąca jego pracownikiem, jest obowiązany w szczególności:
- zapewnić udzielenie pomocy poszkodowanemu;
- zabezpieczyć miejsce wypadku;
- zawiadomić niezwłocznie o wypadku pracodawcę poszkodowanego;
- udostępnić miejsce wypadku i niezbędne materiały oraz udzielić informacji i wszechstronnej pomocy zespołowi powypadkowemu ustalającemu okoliczności i przyczyny wypadku.
Dodatkowo, na wniosek pracodawcy poszkodowanego pracownika, pracodawca na którego terenie miał miejsce wypadek, może ustalić okoliczności i przyczyny wypadku, a następnie przekazać dokumentację powypadkową pracodawcy poszkodowanego pracownika.
Dokumentacja powypadkowa
Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku przez zespół powypadkowy, zespół ten sporządza, zgodnie z § 9 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, nie później niż w ciągu 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku, PROTOKÓŁ ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy zgodny ze wzorem ustalonym przez ministra właściwego do spraw pracy na podstawie art. 237 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy. Każdy z członków zespołu ma prawo zgłoszenia uzasadnionego zdania odrębnego, które to musi zostać zawarte w protokole. W sytuacji zaistnienia rozbieżności zdań członków zespołu powypadkowego o treści protokołu powypadkowego decyduje pracodawca.
Zespół powypadkowy, po sporządzeniu protokołu powypadkowego, jest obowiązany zapoznać poszkodowanego z treścią protokołu jeszcze przed jego zatwierdzeniem. Poszkodowanemu przysługuje prawo zgłoszenia uwag i zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym, o czym zespół powypadkowy jest zobowiązany pouczyć poszkodowanego. W sytuacji wystąpienia śmiertelnego wypadku przy pracy zespół powypadkowy zapoznaje z treścią protokołu powypadkowego członków rodziny zmarłego pracownika i analogicznie poucza ich o możliwości złożenia zastrzeżeń i uwag. Następnie, zespół powypadkowy doręcza niezwłocznie pracodawcy protokół w niezbędnej liczbie egzemplarzy (zazwyczaj trzech – tj. dla osoby poszkodowanej, dla przedsiębiorstwa oraz dla potrzeb ZUS) w celu zatwierdzenia wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową. Zatwierdzenie przez pracodawcę protokołu następuje nie później niż w ciągu 5 dni od dnia jego sporządzenia. Jeżeli:
- Do treści protokołu powypadkowego zostały zgłoszone zastrzeżenia przez poszkodowanego lub członków rodziny pracownika zmarłego wskutek wypadku.
- Protokół powypadkowy nie odpowiada warunkom określonym w ww. rozporządzeniu.
- Pracodawca zwraca niezatwierdzony protokół powypadkowy w celu wyjaśnienia i uzupełnienia go przez zespół powypadkowy. Następnie, po dokonaniu wyjaśnień i uzupełnień, o których mowa wyżej, zespół powypadkowy sporządza, nie później niż w terminie 5 dni, nowy protokół powypadkowy, do którego dołącza protokół powypadkowy wcześniej niezatwierdzony przez pracodawcę.
Zatwierdzony protokół pracodawca jest obowiązany niezwłocznie doręczyć poszkodowanemu lub członkom jego rodziny (w sytuacji wystąpienia wypadku śmiertelnego). Ponadto, protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych pracodawca niezwłocznie doręcza również właściwemu inspektorowi pracy.
W świetle przepisów wyżej przytaczanego rozporządzenia, pracodawca jest zobowiązany również do prowadzenia REJESTRU WYPADKÓW przy pracy na podstawie wszystkich protokołów powypadkowych. Rejestr ten zawiera:
imię i nazwisko poszkodowanego;
- miejsce i datę wypadku;
- informacje dotyczące skutków wypadku dla poszkodowanego;
- datę sporządzenia protokołu powypadkowego;
- stwierdzenie, czy wypadek jest wypadkiem przy pracy;
- datę przekazania do ZUS-u wniosku o świadczenia z tytułu wypadku przy pracy;
- liczbę dni niezdolności do pracy;
- inne informacje, niebędące danymi osobowymi, których zamieszczenie w rejestrze jest celowe, w tym wnioski i zalecenia profilaktyczne zespołu powypadkowego.
Na podstawie zatwierdzonego protokołu powypadkowego sporządza się również STATYSTYCZNĄ KARTĘ wypadku przy pracy. Obowiązek ten wynika z rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z dnia 7 stycznia 2009 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy. Rozporządzenie to zawiera również załącznik nr 2, który określa informacje niezbędne do wypełnienia tej karty, w tym szereg objaśnień, klasyfikacji i oznaczeń kodowych.
Część I statystycznej karty sporządza się nie później niż w terminie 14 dni roboczych od dnia, w którym został zatwierdzony protokół powypadkowy lub w którym sporządzono kartę wypadku, natomiast część II, uzupełniającą, sporządza się w terminie umożliwiającym zachowanie terminu jej przekazania – czyli do 6 miesięcy od dnia zatwierdzenia protokołu lub od dnia sporządzenia karty.
Statystyczną kartę, z wyjątkiem jej części II, uzupełniającej, pracodawca przekazuje w terminie do 15. dnia roboczego miesiąca następującego po miesiącu, w którym został zatwierdzony protokół powypadkowy lub w którym sporządzono kartę wypadku. Wypełnioną część II statystycznej karty pracodawca przekazuje nie później niż z upływem 6 miesięcy od dnia zatwierdzenia protokołu powypadkowego lub od dnia sporządzenia karty wypadku. Kartę przekazuje się również w formie elektronicznej na portal sprawozdawczy Głównego Urzędu Statystycznego.
Podsumowując, pracodawca po zaistnieniu wypadku przy pracy zobowiązany jest do zebrania szerokiej dokumentacji w skład której wchodzą m.in.:
- fotografie i szkice z miejsca wypadku;
- spisane informacje z wyjaśnień od poszkodowanego i świadków wypadku;
- opinia lekarza lub innego specjalisty potrzebna do oceny rodzaju i skutków wypadku;
- tzw. protokół powypadkowy – protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy sporządzony przez zespół powypadkowy;
- przygotowanie klasyfikacji prawnej wypadku;
- sporządzenie statystycznej karty wypadku przy pracy;
- założenie rejestru wypadków przy pracy;
- przygotowanie dokumentacji wymaganej przez ZUS przy ubieganiu się o świadczenia należne pracownikowi z tytułu ubezpieczenia wypadkowego.
Powyższe zestawienie obrazuje doskonale, jak szeroki zakres obowiązków – zarówno dokumentacyjnych, jak i faktycznych – niesie za sobą wypadek przy pracy, który przecież zdarza się w najmniej przewidywanym miejscu i czasie. Dlatego też warto, prowadząc własne przedsiębiorstwo, zgłębić ten temat i nie dać się, przynajmniej z proceduralnego punktu widzenia, zaskoczyć.
