Wypadek w pracy pijanego pracownika
Wypadek przy pracy – postępowanie
Jeżeli pracownik, co do zasady, wykonuje obowiązki pracownicze w stanie nietrzeźwości, świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują mu tylko wówczas, gdy – będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych – przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku – stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 lipca 2011 r., I UK 46/11, LEX nr 1043989.
POSTĘPOWANIA POWYPADKOWE
Wyrok ten wydano w sprawie przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o jednorazowe odszkodowanie. Świadczenia tego domagała się skarżąca w związku ze śmiercią syna – pracownika budowlanego – wskutek wypadku przy pracy. Podczas tynkowania balkonu na czwartym piętrze spadł on z nieprawidłowo wykonanego i zabezpieczonego rusztowania. Poszkodowany nie był także wyposażony w środki ochrony indywidulanej Po śmierci poszkodowanego w jego krwi stwierdzono 3,4 promila alkoholu. W toku postępowania dowodowego ustalono jednak, że nie spożywał on alkoholu w pracy, lecz poprzedniego wieczora. Sąd Rejonowy uznał to zdarzenie za wypadek przy pracy w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 1242 z późn. zm.) – dalej u.u.s.w.p. Okoliczność, że poszkodowany niewątpliwie był w stanie nietrzeźwości, nie została uznana za przyczynę sprawczą wypadku.
Rozstrzygnięcie to podtrzymał sąd II instancji, nie uwzględniając apelacji organu rentowego. W uzasadnieniu podkreślono, że nietrzeźwość poszkodowanego nie doprowadziła do zerwania związku z pracą. Zmarły w dniu wypadku przystąpił do pracy i kontynuował ją po przerwie śniadaniowej aż do wystąpienia wypadku. Ponadto, wskazując na treść art. 21 ust. 2 i art. 13 u.u.s.w.p., sąd podkreślił, że nietrzeźwość pracownika nie ma wpływu na uprawnienia członków jego rodziny.
Rozpoznając skargę kasacyjną Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Sąd Najwyższy przypomniał, że orzecznictwo wyrażało różne poglądy co do wpływu stanu nietrzeźwości poszkodowanego pracownika na istnienie związku z pracą w rozumieniu art. 3 ust. 1 u.u.s.w.p. (i poprzednich ustaw wypadkowych). W niektórych orzeczeniach Sąd Najwyższy przyjmował, że sam stan nietrzeźwości pracownika stanowi podstawę odmowy uznania zdarzenia za wypadek przy pracy (wyroki z: dnia 1 grudnia 1998 r., II UKN 355/98, OSNAPiUS 2000, nr 2, poz. 69; dnia 7 marca 2007 r., I UK 127/05, LEX nr 299138). Stanowisko opierało się na założeniu, że pozostawanie pod wpływem alkoholu wyłącza gotowość pracownika do pracy. Zapatrywaniu temu inne składu Sądu Najwyższego przeciwstawiały się m.in. w wyrokach z: dnia 5 marca 2003 r., II UK 194/02, OSNP 2004, nr 8, poz. 143; dnia 27 października 2007 r., I UK 127/07, OSNP 2008, nr 23-24, poz. 365, przyjmując, że o tym, czy spożywanie alkoholu w czasie i miejscu świadczenia pracy prowadzi do zerwania normatywnego związku z pracą decydują okoliczności konkretnej sprawy. Zerwanie tego związku następuje dopiero wówczas, gdy pracownik spożywa alkohol zamiast wykonywania obowiązków pracowniczych, np. pracownik ulega wypadkowi w czasie i miejscu pracy, której w ogóle nie świadczy, uchylając się od jej wykonywania lub bezczynnie przebywając w miejscu pracy tylko w celu spożywania alkoholu, bądź po odsunięciu go od świadczenia pracy ze względu na stan nietrzeźwości.
Przenosząc te założenia na grunt analizowanej sprawy, Sąd Najwyższy stwierdził, że zdarzenie, któremu uległ pracownik z całą pewnością pozostawało w miejscowym i czasowym związku z pracą. Obiektywnie występujący u poszkodowanego stan nietrzeźwości nie był następstwem spożywania przez alkoholu w miejscu i czasie pracy, zaś poszkodowany faktycznie przystąpił do wykonywania tych obowiązków i realizował je aż do momentu, w którym nastąpiło zdarzenie skutkujące śmiercią. Kwestia dotycząca oceny przyczynienia się nietrzeźwego poszkodowanego do zaistnienia wypadku była, zdaniem Sądu najwyższego, bezprzedmiotowa ze względu na treść art. 13 ust. 1 u.u.s.w.p., który nie pozbawia członków rodziny pracownika zmarłego wskutek wypadku przy pracy świadczeń przewidzianych w u.u.s.w.p. nawet wówczas, gdy ten, będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku.
Kierując się przedstawionymi motywami, Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną.
